Chủ đề 2: AI – KHI CÔNG CỤ TRỞ THÀNH MỐI NGUY?

Ngày đăng: Thứ Năm 18.09.2025

Chủ đề 2: AI – KHI CÔNG CỤ TRỞ THÀNH MỐI NGUY?

***

Vì sao nhiều người lại coi trí tuệ nhân tạo là mối đe dọa tiềm ẩn cho nhân loại

Nếu trong Chủ đề 1, chúng ta đã khẳng định rằng AI chỉ là công cụ do con người tạo ra, thì ở Chủ đề 2 này, một câu hỏi khác lại nổi lên: tại sao nhiều người vẫn lo sợ AI, thậm chí coi nó là mối đe dọa khó kiểm soát?

Sự lo lắng này không phải vô cớ. Nó bắt nguồn từ thực tế rằng bất kỳ công cụ mạnh mẽ nào cũng có thể trở thành con dao hai lưỡi. Với AI, nỗi sợ ấy càng rõ rệt vì phạm vi ảnh hưởng của nó không chỉ giới hạn trong công nghệ, mà còn chạm đến văn hóa, xã hội, kinh tế, chính trị và đặc biệt là đời sống đức tin.

II. Những lý do chính khiến AI bị coi là nguy hiểm

1. Mất kiểm soát trước tốc độ phát triển

AI tiến bộ với tốc độ quá nhanh, vượt xa khả năng quản lý của luật pháp và chuẩn mực đạo đức hiện tại. Nhiều hệ thống AI được phát minh hôm nay, nhưng hậu quả xã hội của chúng chỉ lộ rõ sau nhiều năm. Con người bỗng thấy mình như đang chơi một trò chơi mà chưa hề nắm được luật.

2. AI trong tay kẻ xấu

Công cụ tự bản chất không có thiện – ác, nhưng khi rơi vào tay kẻ ác, nó có thể biến thành vũ khí nguy hiểm: từ việc sản xuất tin giả, thao túng dư luận, đến hỗ trợ chiến tranh. Đáng lo ngại hơn, trong những ngày gần đây, đã xuất hiện nhiều video giả mạo các linh mục, giám mục, thậm chí cả Đức Giáo Hoàng, được tạo ra bằng công nghệ AI. Như Lm. GB Phương Đình Toại, M.I. đã cảnh báo trong một video gần đây, những sản phẩm này gây ra hoang mang trong cộng đoàn, làm tổn thương uy tín Giáo Hội, và gieo mầm chia rẽ ngay trong lòng dân Chúa. Đây không chỉ là vấn đề công nghệ, mà là một thách đố luân lý và thiêng liêng mà chúng ta không thể xem nhẹ.¹

3. Thay thế con người trong công việc

AI ngày càng thay thế nhiều ngành nghề truyền thống, khiến hàng triệu người có nguy cơ mất việc. Sự lo lắng không chỉ về cơm áo, mà còn là nỗi sợ đánh mất phẩm giá lao động, vốn là ơn gọi căn bản của con người được Thiên Chúa trao ban (x. St 2:15).

4. Sự lệ thuộc và mất tự do

Nếu con người phó mặc cho AI suy nghĩ, quyết định thay mình, thì nguy cơ lớn nhất là đánh mất tự do nội tâm và trách nhiệm cá nhân. Khi đó, ta không còn để cho lương tâm soi sáng, mà lại để máy móc định đoạt những lựa chọn vốn thuộc về ơn gọi làm người.

II. Góc nhìn đức tin

Dưới ánh sáng Tin Mừng, ta nhận ra: những nỗi sợ này không xuất phát từ bản thân AI, mà từ chính sự yếu đuối và lòng ham quyền lực của con người. Như Lời Chúa dạy: “Vì chính những cái từ trong lòng người ta ra, đó mới là cái làm cho người ta ra ô uế” (Mc 7:23, bản dịch Nguyễn Thế Thuấn, C.Ss.R.).

Đức Thánh Cha Phanxicô cũng nhiều lần nhấn mạnh: công nghệ không bao giờ là trung lập, bởi nó luôn mang dấu ấn của người tạo ra và người sử dụng nó.² Nói cách khác, AI có thể trở thành “bạn đồng hành”, nhưng cũng có thể là “mối nguy”, tùy thuộc vào chọn lựa luân lý và cách sử dụng của chúng ta.

III. Kết luận

Nỗi sợ hãi trước AI, xét cho cùng, là lời cảnh tỉnh rằng chúng ta không thể phó thác số phận mình cho máy móc. AI không phải kẻ thù, cũng không phải vị cứu tinh. Nó chỉ là công cụ trong tay con người. Với đức tin, ta xác tín rằng Thiên Chúa trao cho ta trí khôn để sáng tạo, nhưng cũng trao cho ta lương tâm để chọn điều thiện.

Câu hỏi còn lại dành cho chúng ta: sẽ để Tin Mừng dẫn lối, hay để tham vọng ích kỷ lấn át?

Chính câu hỏi này sẽ mở ra Chủ đề 3: Con đường khôn ngoan – Sống chung và sử dụng AI một cách an toàn.

————————–

Tài liệu tham khảo

1. Lm. GB. Phương Đình Toại, M.I. “Cảnh Báo Khẩn: Video AI Giả Mạo Đang Gây Hoang Mang Trong Giáo Hội!” YouTube, 2025. https://youtu.be/4okrA0zCHPI?si=pOTlWXz__DGofVxA.